Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Hafize Gaye Erkan ile ilgili yorumlara ait değerlendirmelerde bulundu.
BBC Türkçe’de yayımlanan yazısında Demiralp, “Hafta sonuna doğru Merkez Bankası Başkanı olacak ismin Hafize Gaye Erkan olacağı bilgisi basında yer aldı. Medyaya sızan bilgiler, akıllara sakinlik verecek kadar sıra dışı özgeçmiş bilgilerine işaret etti” dedi.
“Neydi bu sıra dışı özgeçmiş?” diye soran Erkan, şunları söyledi: “Hafize Gaye Erkan’ın ABD’nin en itibarlı okullarından Princeton’dan bir sene içinde finansal mühendislik doktorası aldığı, ABD’nin en genç finans profesörü olduğu üzere göz kamaştırıcı ve çelişkili kimi bilgilerdi bunlar. Hafize Gaye Erkan’ın Linkedin sayfasına bakıldığında (https://www.linkedin.com/in/hafize-gaye-erkan/) aslı olmadığı görülen lakin Türk kamuoyu için birileri tarafından uygun görülmüş bu yaldızlama, yeni merkez bankası başkanı adayı hakkında iyi bir izlenim bırakmadığı üzere kimi soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.”
“BANKANIN BATIŞ DENEYİMİNİ GİZLEME AMAÇLI”
“Hafize Gaye Erkan’ın Princeton diploması elbet misyona gelmesi durumunda yerine geçeceği Şahap Kavcıoğlu’nun özgeçmişinden çok daha parlak bir mesleğin belgesi” diyen Demiralp, “Bunun ötesinde bir yaldızlamaya muhtaçlığı yoktu. O disiplinde yetişmiş, ABD’de bankacılık sisteminde şahsen çalışmış bir insanın KKM’yi “bir taşla beş kuş vurmak, faiz indirirken enflasyonu da düşürmek” biçiminde yorumlamayacağını ve yüzde 40’lardan devralacağı enflasyonu düşürmek için ortodoks siyasetleri savunacağını iddia ediyorum” sözlerini kullandı.
Demiralp, yazısında şunları söyledi: “Ancak kendisi gelmeden evvel paketlenmiş ve yaldızlanmış bilgilerin sunulması, bu gereksiz çarpıtmaların geçmişte CEO olarak çalıştığı First Republic Bank’in batış deneyimini gizleme maksatlı olduğunu düşündürüyor. Bu durum ise çok muhtaçlığı olan kredibilite ve samimiyetin önüne geçtiği üzere Şimşek’in periyot teslim merasimi sırasında altını çizdiği “şeffaflık” ve “tutarlılık” prensiplerine gölge düşürüyor.”
“SAHTE YALDIZLAMALAR VAR”
Prof. Dr. Selva Demiralp, şunları tabir etti:
“Bir tarafta 2018 yılında Mehmet Şimşek’in olaylı bir biçimde vazifeden uzaklaştırılması deneyimi var. Öteki yanda Hafize Gaye Erkan ile ilgili daha kendisi gelmeden basına servis edilen düzmece yaldızlamalar var. Tüm bunların üzerinde ise “Faiz düşerse enflasyon düşer” inancı ve “önemsizleştirilmiş” bir merkez bankası var. Bu çerçevede ortodoks siyasetlerin ön kuralı olan kredibilite kazanılıp iktisadın yaraları sarılabilir ve taban maliyetle düzlüğe çıkılabilir mi?
Kredibilitesi zayıf bir iktisat idaresi beklenti idaresi yapamaz. Yani enflasyonu maliyetsiz yoldan düşüremez. Faizi sıkıp ekonomiyi daraltıp bu suretle “acı reçeteyi” yüksek dozda verip enflasyonu düşürmek mümkün. Beceri ise reçetenin dozunu minimumda tutup sahip olduğunuz kredibilite sayesinde beklentileri aşağıya çekebilmek. Bu düşük maliyetli tahlili elde edebilmek için Mehmet Şimşek ve grubu kâfi kredibiliteyi elde edilebilir mi?
Bu soruların karşılıkları konusunda çok optimist değilim.
İktidarın geçtiğimiz haftaya kadar savunduğu ve başarılı bulduğu siyasetleri sessizce terk edip bir U-dönüşü yapması, yapsa da başarılı olması bana çok inandırıcı gelmiyor.
Mecbur kalınıp süreksiz bir mühlet için faizlerin yükselmesine müsaade verilebilir. Lakin uzun soluklu olmayacağı baştan bilinen bu çeşit bir faiz artışı ödemeler istikrarı ile ilgili gerilimi azaltmak dışında iktisatta oluşan hasara ne kadar deva olur, enflasyon beklentilerini ne kadar düşürür, yatırım iştahını ne kadar yükseltir, merkez bankası rezervlerini ne kadar yerine koyar emin değilim.”
BATAN BANKADA ÇALIŞTI
ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), Hafize Gaye Erkan’ın yöneticilik yaptığı First Republic Bank’in iflas ettiğini ve yatırım bankası ve finansal hizmetler şirketi JP Morgan Chase’e satılacağını açıklamıştı.
“YERLİ VE MİLLİ” LİDERE TENKİTLER GECİKMEDİ
Gazeteci İsmail Saymaz toplumsal medya hesabından yaptığı bir paylaşımla Erkan’ın MB Başkanı olarak atanmasıyla ilgili görüşlerini söz etti. Saymaz’ın paylaşımı şöyle:
“AK Parti, Merkez Bankası’nı ABD’den Hafize Gaye Erkan’a teslim etti. İktidar basını Hafize hanımı “Müthiş Türk kızı” ilan etti. Acaba… Kılıçdaroğlu, seçimden evvel “Merkez Bankası’na Erkan’ı atayacağım” deseydi ne olurdu? “Müthiş Türk kızı” dakkasında “CİA ajanı” olmaz mıydı?”
Ekonomi muharriri Uğur Gürses ise atamaya yönelik eleştirisini şu paylaşımıyla belirtti:
“Kavcıoğlu BBDK Başkanı olarak, Gaye Erkan da TCMB Lideri olarak atanmış. Artık Şimşek, TL’yi paspas yapıp enflasyonu patlatanı ödüllendirerek mi işe başladı?”
İktisatçı muharrir Aziz Çelik de ABD’de misyon alan Erkan’ın TCMB Başkanı atanmasına yönelik tepkisini toplumsal medya hesabından söz etti. Çelik, daima “yerli ve ulusal politika” vurgusu yapan AKP’yiithal ekonomist getirmekle eleştirdi.
“Çok acayip! Türkiye’nin kamu bürokrasisinde, 93 yıllık Merkez Bankısının kendi bünyesinde ve Türk akademisinde Merkez Bankası başkanlığı yapacak ehliyette ve muteber bir iktisatçı yokmuş! ABD bankaları Goldman Sachs ve First Republic Bank’ın eski yöneticisi TCMB Guvernörü olmuş! Problem milletlerarası piyasalara (sermayeye) “güven” vermek olunca “yerli ve milli” iktisat modelinden ani bir “epistemolojik kopuş” olmuş anlaşılan.”
SOSYAL MEDYA HESABI YOK, KÖŞE YAZILARI VAR
Hafize Gaye Erkan’ın toplumsal medya hesabı bulunmadığı öğrenildi. Toplumsal medya platformlarında ismine açılan hesapların Erkan’a ilişkin olmadığı bildirildi.
Erkan, Dünya Gazetesi’nde köşe yazıları yazıyor. Bir yazısı ise dikkat çekici.
Yeni TCMB Başkanı Erkan, ABD’nin Çin’in yükselişini denetim etmesi gerektiğini savunuyor.
“Daha da makûs günler geliyor maalesef…” başlıklı yazısında Erkan, “Şundan eminim ki, Amerika, Çin’in bir güç olarak yükselişini denetim edebilene kadar dünya ekonomisi durulmayacak.” Sözlerini kullandı.
DIŞ BASIN NASIL GÖRDÜ
ABD’nin önde gelen finans yayınlarından Bloomberg, Şahap Kavcıoğlu yerine Erkan’ın vazifeye gelmesinin “daha konvansiyonel para siyasetlerine dönebileceğinin sinyali olabileceğini söz etti.
Erkan’ın TCMB’nin ilk kadın başkanı olduğuna dikkati çeken Bloomberg, ayrıyeten ABD’de Goldman Sachs Group Inc. ve First Republic Bank’ta yöneticilik yaptığını vurguladı. Bloomberg’in haberinde First Republic Bank’ın Erkan eş CEO’luğu bıraktıktan bir yıldan uzun mühlet sonra battığını hatırlattı.
Bloomberg, Şimşek ve Erkan görevlendirmeleriyle AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘ın iktisat grubunun doruğunu büsbütün değiştirdiğini söz etti. Haberde, “Kavcıoğlu, TCMB Başkanlığı boyunca Erdoğan’ın faiz indirmenin enflasyonu yavaşlatacağı inancına hiç karşı çıkmadı” denildi.
Bloomberg, Erkan atamasıyla yatırımcıların Türkiye’nin para siyasetlerinin olağanlaşacağını düşünebileceğini belirtti.
Britanya merkezli Financial Times da Erkan’ın atanmasının “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın alışılmışın dışı iktisat siyasetlerinden uzaklaşabileceğinin en yeni sinyali olduğunu” belirtti.
Financial Times ayrıyeten Şimşek ve Erkan atamalarının “yatırımcılarda temkinli bir optimistlik oluşturduğunu” belirtti.
First Republic Bank’ın ayrılıktan bir yıldan uzun mühlet sonra batmasına dikkat çeken Financial Times, Erkan’ın devrinin “dalgalı bittiğini” tabir etti.
The Economic Times ‘Türkiye Merkez Bankası’nın başına eski Wall Street yöneticisi atandı’ başlığını attı. CNBC ise ‘Hafize Gaye Erkan’ın Türkiye’nin yeni merkez bankası başkanı olması, para politikasında potansiyel bir dönüm noktasına işaret ediyor’ dedi.
Alman Spiegel de görevlendirmeyi, “Erdoğan, ABD’li finans müdürünü merkez bankası başkanı olarak atadı” başlığı ile okurlarına duyurdu.
HAFİZE GAYE ERKAN KİMDİR
Hafize Gaye Erkan, 1982 yılında dünyaya geldi. Türk ekonomist ve mühendis. Boğaziçi Üniversitesi’nden mezun olmasının akabinde eğitimine Amerika Birleşik Devletleri’nde devam etti ve orada finans alanında çalışmaya başladı. Çeşitli finans danışmanlığı şirketleri ve bir bankada üst seviye yöneticilik yaptı. Kimi iktisat mecmuaları tarafından dikkat çeken genç ekonomistler ortasında gösterildi.
Erkan, İstanbul Erkek Lisesi’nden mezun oldu ve üniversite imtihanında derece yaparak 1997 yılında Boğaziçi Üniversitesi Sanayi Mühendisliği kısmına girdi. Kısmını birincilikle tamamladı ve akabinde Princeton Üniversitesi’nden kabul edilerek yurt dışına taşındı. Princeton’da iki yıllık doktora programını bir yılda tamamlayan birinci öğrenci olma muvaffakiyetini gösterdi.
Bu sayede ülkedeki “en genç finans profesörü” unvanını elde etmiş oldu. Daha sonra Harvard Business School’da idare bilimleri ve Stanford Üniversitesi’nde liderlik üzerine iki eğitim programını daha tamamladı.
Sektöre Princeton’daki eğitimini tamamlamasının akabinde, aldığı teklif üzerine 2005 yılında Goldman Sachs’da başladı. Burada yaklaşık 9 yıl çalıştı ve akabinde o periyot yaşadığı sorunlar yüzünden devlet yönetimine geçmiş bir banka olan First Republic Bank’da yönetici olarak çalışmaya başladı.
Erkan ayrıyeten ABD merkezli mücevher şirketi Tiffany & Co.’da iki yıl yönetim kurulu üyeliği yaptı, hala daha global finans danışmanlığı şirketi Marsh McLennan’da yönetim kurulu üyesi olarak yer almakta.