AMASRA – Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin maden ocağında 43 madencinin hayatını kaybettiği grizu ve kömür tozu patlamasıyla ilgili dava yarın başlıyor.
14 Ekim 2022’deki patlamayla ilgili Bartın Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye başlanacak dava öncesinde Amasra’da madenciler anıldı ve basın açıklamasıyla duruşmaya davet yapıldı. Amasra’daki Madenci Anıtı önündeki açıklamaya madenci aileleri, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, madenci ailelerinin avukatları ile birlikte Amasra Belediye Başkanı Recai Çakır ve CHP Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu da katıldı.
Basın açıklamasında “Kaza, yazgı değil; katliam vurgusu” yapıldı. Bartın Adliyesi’nde görülmeye başlanacak olan dava öncesinde, 14 Ekim 2022’den bu yana yaşanan gelişmeler ise şöyle:
Patlamanın nedeni neydi?
Patlamanın yaşandığı TTK’ya bağlı Amasra Taşkömürü İşletmesi’ndeki (ATİM) havalandırma sisteminin eski olması ve 3 yıldır ihalelerin yapılmasına karşın yenilenmemesi, patlamanın ana nedenlerinden biri olarak görülüyor. Ayrıyeten, ön uzman raporuna nazaran madende grizu ve kömür tozu patlaması yaşandı. Bu da grizu patlamasına neden olan metan gazını ölçen sensörlerinin ve kömür tozu patlamasına karşı alınan tedbirlerin yetersiz olduğunu gösteriyor.
Ön uzman raporu ne diyor?
Madendeki patlamayla ilgili hazırlanan ön uzman raporunda, ihmaller zinciri sıralanıyor. Raporda, madendeki havalandırma sisteminin yetersizliği, teknik işçi sayısının az oluşu, bakanlık kontrollerinin yetersizliği, metan gazı düzeyinin daima riskli düzeylerde olmasına karşın gereken tedbirlerin alınmaması öne çıkıyor.
Soruşturma nasıl başladı?
Patlamadan 14 gün sonra, 28 Ekim 2022’de 25 kişi hakkında gözaltı kararı verildi, 24 kişi gözaltına alındı. Kalan 1 kişi ise, patlamada yaralanan kardeşine refakat ettiği için gözaltına alınmadı. Gözaltı süreçlerinin akabinde, madenin kurum müdürü Cihat Özdemir, müessese müdür yardımcısı Salih Atmaca, İşletme Müdürü Selçuk Ekmekçi, iş güvenliği şube müdür vekili Volkan Soylu, işletme baş mühendisi Mehmet Tural, mühendisler Levent Aydın, İbrahim Hakan Mengeş ve Şahan Kahraman tutuklandı. Başka şüphelilerin bir kısmı ise haklarnıda isimli denetim önlemi uygulanarak hür bırakıldı.
Suç isnadı ne?
43 madencinin hayatını kaybettiği patlamayla ilgili hazırlanan iddianamede, tutuklu sanıklardan 4’ünün “olası kastla öldürme”, 4’ü tutuklu 19 sanığın ise “bilinçli taksirle öldürme” hatasını işledikleri gerekçesiyle cezalandırılmaları isteniyor. İddianamede, “Olası kastla öldürme” hatasını işledikleri öne sürülen sanıklardan Cihat Özdemir, Salih Atmaca, Selçuk Ekmekçi ve Volkan Soylu’nun bin 80 yıla kadar mahpus cezasına çarptırılmaları talep ediliyor. 4’ü tutuklu 19 sanığa ise “bilinçli taksirle öldürme” kabahati işledikleri gerekçesiyle 18 yıla kadar mahpus cezası verilmesi talep ediliyor.
Bakanlık yetkilileri ve müfettişler neden yargılanmıyor?
Soruşturma kapsamında hazırlanan ön uzman raporunda, Güç Bakanlığı’na TTK Genel Müdürlüğü yetkilileri ile madeni denetleyen Çalışma Bakanlığı müfettişlerinin de sorumlu olduğuna dikkat çekildi. Bu raporun akabinde Amasra Cumhuriyet Başsavcılığı, TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu, Genel Müdür Yardımcısı Ercan Gebeş, İşletmeler Daire Başkanı Tevfik Baş, İş Güvenliği Daire Lideri Ahmet Sarıalioğlu, maden mühendisleri Murat Ayas, Sevin Vatansever ile başmüfettişler İrfan İtimat ve Cemal Tekin hakkında soruşturma müsaadesi istedi. “Görevi berbata kullanma” suçlaması yöneltilen yetkililer ve müfettişler hakkındaki soruşturma izni talebi, Çalışma Bakanlığı tarafından reddedildi. Enerji Bakanlığı ise savcılığa uzman raporunun yayınlamasının akabinde talebe ait karar verileceğini bildirdi.
TTK Genel Müdürü’nün sicilinde ne var?
Hakkında soruşturma müsaadesi istenen ancak Enerji Bakanlığı tarafından bilirkişi raporunun beklenmesine karar verilen TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu’nun maden patlamalarıyla ilgili sicili kabarık. Eroğlu, TTK Genel Müdürü olmadan önce, Zonguldak’taki Kozlu Kurumu Müdürü olarak görev yapıyordu. 7 Ocak 2013’te Kozlu’daki maden ocağında yaşanan patlamada 8 madencinin hayatını kaybetmesiyle ilgili davada yargılanan Eroğlu, “taksirle vefata neden olma” hatasından 3 yıl 4 ay mahpus cezasına çarptırıldı.
Bilirkişi raporu neden hazırlanamıyor?
Patlamanın yaşandığı madende keşif için geçen mart ayında hazırlıklar başlatıldı. Lakin bu keşif hazırlığı, 16 Mart’ta durduruldu. Keşif hazırlığı, patlamadan sonra madende kurulan barajların kaldırılmaya başlandığı sırada yangın çıkması nedeniyle bitirildi. Tedbir hedefli kurulan barajların kaldırılmasının akabinde maden ocağında yeni bir metan gazı ve kömür tozu patlaması yaşanmış olabileceği belirtiliyor. Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) üyesi avukatlar, keşifte kanıt karartılması kuşkusunun önüne geçilmesi için bağımsız gözlemcilerin katılmasını ve kamera kaydı talep etmiş, bu talepler davanın görüleceği Bartın Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edilmişti.